0

100. YIL

Cumhuriyet'in Öncü Kadınları

İsimleri, eserleri, yaptıkları ve yaşattıklarıyla imkânsızı ve ilkleri başaran cesur Türk kadınlarının hikâyelerini, Cumhuriyetimizin 100. yılına ışık tutarak günümüze ulaştırıyoruz.

İlk Kadın Gravür Sanatçısı Tarih Profesörü Tiyatro Sanatçısı Yönetmen Astrofizikçi Ziraat Mühendisi Seramik Sanatçısı Otomobil Yarışçısı Arkeolog Mimar Astronom Kimyager Savaş Pilotu İnşaat Mühendisi Heykeltıraş Veteriner Matematik Profesörü Opera Sanatçısı Avukat

Öncü
Kadınlar
Cumhuriyet'in Öncü Kadınları
Ziyaretçi Notları

Cumhuriyetimizin 100. yaşında, bu serginin küratörlüğünü üstlenmek benim için gururdur... Bu sergide anlatılan bizim hikayemiz, nesillerden nesillere anlatmak vazifesiyle bugün sizlerle buluştuğunu görmekten tarifsiz mutluyum. İnanıyorum ki, Cumhuriyet Kadınlarının ellerinde yükselecek... Onların öyküleri hepimize umut ve ilham kaynağı olsun...

Özlem Özdemir

Bu güzel sergi için teşekkür ederiz, Cumhuriyetimizin 100. Yılında öncü kadınlarımızın değeri büyüktür. Kadınların eğitim, iş hayatı ve siyasi katılımı önemlidir. Gelecek nesillere örnek olmalı ve kadınların haklarına destek vermeliyiz. Kadınlarımızın öncü rolünü kutlamalı ve takdir etmeliyiz.

Nereden nereye geldiğimize dair harika bir sergi… Nereye gitmek istediğimize de ışık tutacaktır.

Öncü kadınlarımız sergisini duygulanarak gezdim. Gelecekteki gençlerimize örnek olmasını diliyorum.

Çok duygulandım. İçimde çiçekler açtı. Katkı veren herkesin eline sağlık. Cumhuriyet ve onun takipçileri sonsuza yaşayıp üretecek.

İyi ki böyle bir sergiyi yaptınız, tarihe tanıklık etmek ve ata anaları tanımak çok önemli. Daha fazla sergi açmanızı dilerim.

Bu özenli sergi ile bu harika kadınları bize tanıttığınız için çok teşekkür ederim. Türkiye, Atatürk sayesinde ve öncülüğünde, ne çok meslek dalında kadınların da modern dünyanın öncü olmasına ön ayak olmuş, başı çekmiş. Bunu bize hatırlattınız.

Cehaletle üşüyen bu toplumun içini ısıttığınız için teşekkür ederiz.

Bizleri çok güzel anılara götürdünüz. Mustafa Kemal Atatürk’ümüzün kızı olmak bu olur.

Nereden nereye geldiğimize dair harika bir sergi… Nereye gitmek istediğimiz de ışık tutacaktır.

Çok etkilendim. Cumhuriyet bir değişim bir ilerleme. Nice 100 yıllara.

Geçmişten günümüze gelen süreçte Türk kadınlarının onlara fırsat tanındığında neleri başarabileceklerini somutlaştıran bu sergi bir Türk kadını ve geleceğin öğretmen adayları olarak bizi çok gururlandırdı. Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Türk Kadınlarına getirdiği saygınlığa ve haklara minnetlerimizi sunuyor ve gelecek nesillerimize bunları unutturmayıp ülkemizi bir adım daha taşımaya gayret edeceğimize söz veriyoruz.

İlk gördüğün andan beri oluşan duygularımı anlatmakta zorlanıyorum. Çokça güven ve gurur veren satırlar yerine göz yaşları bırakıyorum.

Cumhuriyetimizin 100. yılını büyük bir gururla kutlarken bugün hala bazı değerlerimizi koruyabildiysek, bunu bu sergide adlarını tekrar anma fırsatı bulduğumuz Cumhuriyetimizin öncü kadınlarına borçluyuz. Bu öncü kadınlardan biri olan Süreyya Ağaoğlu’nun kurmuş olduğu Süreyya Ağaoğlu Çocuk Dostları Derneği adına bugün burada olmaktan büyük mutluluk duyarız.

Cumhuriyetimizin 100. yılı dolayısıyla organize edilen bu muhteşem sergiye bayıldım. Emeği geçen herkesi tebrik eder, başarılarının devamını dilerim.

Cumhuriyetimizin 100. yılı nedeniyle hazırlanan bu güzel etkinliğe bir kadın olarak katılmak ve o muhteşem deha, lider, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e bir kez daha hayran olmak, bir Türk Kadını olarak gurur duymak bugünün, bu anın en güzel duyguları...

Cumhuriyetimizin kuruluşunda yükün belki yarısını sırtlanan kadınların katkılarını anımsatmayı görev bilen Sevgili Özlem Özdemir’in emeklerine sağlık... Aynı yoldayız...

Her biri birbirinden kıymetli bilimin öncü kadınlarını, bu anlamlı günde bizlerle buluşturan başta Açık Holding ailesi ve projenin mimarı; varlığından onur duyduğum değerli meslektaşım Özlem Özdemir’e sonsuz teşekkür ederim.

Tüm ulusların medeniyet ve gelişmişlik seviyelerine ulaşmalarında tartışmasız katkıları ve başarıları olan kadınlarımız, aynı zamanda Cumhuriyetimizin kuruluşuna da öncülük etmiştir. Cumhuriyetimizin 100. yıl dönümünde; bu anlamlı günde bu harika serginin organizasyonunda emeği geçen tüm arkadaşlarıma teşekkür ederim.

Torunu olmaktan her zaman övündüğüm babaannemin de aralarında bulunduğu bu muhteşem Cumhuriyet kadınları sergisi ve kitabı için sizi tekrar tekrar tebrik ediyor, onların ve Ata’mızın yolunda yürümeye her zaman devam ediyoruz. Muhteşem bir sergi, değer bilmek örneği…

Nisan Özdoğan Aşkın

Cumhuriyetimizin 100. yılında onu bu zamana taşıyan kadınlara ve bu kadınlara bize bu fırsatı veren Sevgili Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarına şükranlarımızı sunuyorum. Nice 100. yıllara özgürce…

Cumhuriyetimizin 100. yılında bu kadar kıymetli bir sergi açtığınız için sizi ve katkıda bulunan herkesi yürekten tebrik ediyorum. Umarım bu sergi çığ gibi büyüyerek tüm Türkiye’ye yayılır. Sizin gibi aydınlık kadınların çoğalması dileğiyle...

Okşan Şahin

Yürekten kutlarım. Çok heyecan verici, gururlandırıcı, hep burada kalma istediği uyandırıcı, kısaca muhteşem. Önce kitabını okudum, sergi çok güzel. Destek olup görmemizi sağlayanlara da bravo. Sergi bütün Türkiye’yi dolaşabilsin. Yolu açık, izleyeni bol olsun. Saygı ve sevgilerimle.

Tarihte "ilk Türk kadınları" her meslekteki vasıflarıyla öyle güzel ve anlamlı anlatmışsınız ki, Türk öğretmeni olarak yeniden göğsüm kabardı, duygulandım. Ne mutlu bize, ne mutlu Cumhuriyetin bize kazandırdıklarına.

Cumhuriyet devriminin öncelikle bir kadın devrimi olduğunun bilinciyle gurur duydum. Umarım yurt çapında birçok kentimizde halka ulaşır. Emeği geçen herkesi yürekten tebrik ederim, yaşasın laik Cumhuriyet!

Bu anlamlı ve çok değerli sergiyi bizlerle paylaştığınız, gelecek kuşaklara aktarılmasını sağladığınız için sonsuz teşekkürler. Özellikle bir kadın olarak sergiyi gezerken tarihimizden güç aldım, geçmişimizden gurur duydum.

Cumhuriyetimizin 100. Yılında Ata’sının kazandırdığı haklar ve annesinin güçlü iradesi sayesinde ayakları üstünde duran, mesleğini seven bir mimar olan bana yaşattığınız gurur sebebiyle teşekkür ederim.

Tarif edilemez güzellikteki bu sergi için çok teşekkür ediyorum. Bir kadın genel cerrahi asistanı olarak Cumhuriyet Kadınlarımızın başarıları ve başarılarına giden yoldaki mücadeleleri erkek egemenliğindeki tüm kadınlar için bir yol gösterici olduğunu sayende bir kere daha anladım. Şişli Etfal Hastane sırasındaki genel cerrahideki kadın meslektaşlarım adına size bir kere daha teşekkür ediyorum.

Bu ne büyük bir emek, bu ne şahane bir eser. Türk kadının şeref ve haysiyetini her şeyden çok önemseyen, onlara haklarını teslim etmek için çırpınan büyük liderin ne denli haklı olduğunu ortaya koyan muhteşem bir sergiye imza attığınız için çok teşekkür ediyorum.

Lübe Ayar

Bu yazıyı tüylerim diken diken gözlerim dolu dolu yazıyorum. Türk kadınlarıyla gurur duyarak. Evet biliyoruz onlar var ve bir kez daha andık, başarılarına, ilklerine şahit olduk, örnek alınası Cumhuriyet kadınlarını.

İyi ki doğmuşlar, iyi ki bizi gururlandırmışlar, iyi ki siz de bu sergiyi hazırlayarak tekrar anılmalarına vesile olmuşsunuz.

100. yıl coşkusunun içinde olduğumuz şu günlerde Atatürk’ün kadınlarını böylesine öne çıkartan muhteşem bir serginin mimarı olduğunuz için sizi can-ı gönülden kutluyorum.

Restorasyon uzmanı mimar olarak çalışma hayatında ve gündelik hayatta zorlandığım, güç kaybettiğim bu döneme muhteşem sergi bana güç verdi. Çok etkilendim, emeklerinize sağlık.

Bizleri Cumhuriyetimizin 100 yaşında aydınlattığınız için çok teşekkür ederiz.

Bizlere ilham oldunuz.

Cumhuriyetin öncü kadınları sergisini matematikçi bir anne olarak kimi zaman gözlerim doldu ve sizinle bir kez daha gurur duydum. Cumhuriyetimizin 100. Yılında, cumhuriyetin öznesi kadın ve onların başarısını anlatan bu sergi için size çok teşekkür ederim.

Cumhuriyetin öncü kadınlarını unutuşun ellerine bırakmayan vefalı serginiz için teşekkür ederim. Serginizden anladığım kadarıyla cumhuriyet kadınları kadınlar da cumhuriyeti kurtarmış. Kadınların varoluş mücadelesini hafızamızda var ettiğiniz için var olun. Saygılarımla.

ÖNCÜ

KADINLAR

Aliye Berger

ALİYE BERGER

Hayatının zorlu bir dönemini atlatmak için başladığı gravür, Aliye Berger'i Türkiye’nin ilk kadın gravür sanatçısı yaptı. 1951 yılında ilk sergisini açtı. 1954 yılında katıldığı İş ve İstihsal adı uluslararası resim yarışmasında, Güneşin Doğuşu adlı yağlı boya çalışmasıyla birincilik kazandı…

Afet İnan

Prof. Dr. AYŞE AFET İNAN

14 yaşında Elmalı Kız Okulu’na başöğretmen olarak atanan İnan, tarih ve antropoloji alanındaki çalışmalarıyla yeni Türkiye’ye katkılar sundu. Atatürk’ün isteğiyle vatandaş için Medeni Bilgiler kitabını yazdı. 1950 yılında profesör unvanını alarak ilk kadın tarih profesörü oldu…

Bedia Muvahhit

BEDİA (ŞEKİP) MUVAHHİT

Ateşten Gömlek filminde yer alması için Muhsin Ertuğrul tarafından rol teklif edilen Muvahhit, bu filmle ilk kadın sinema oyuncularından biri oldu. 11 Ağustos 1923’te Darülbedayi sanatçılarının İzmir turnesinde Atatürk’ün, oyunda neden ona yer verilmediğini sorması üzerine Bedia Muvahhit, Ceza Kanunu adlı oyuna bir günde hazırlandı ve böylece Cumhuriyet ile sahneye çıkan ilk Müslüman Türk kadını oldu…

Belkıs Özdoğan

Prof. Dr. BELKIS (ANTEL) ÖZDOĞAN

İstanbul Üniversitesi Fizik Bölümü’nde üniversite eğitimini tamamlayan Özdoğan, 1952 yılında Sorbonne Üniversitesi’nde optik laboratuvarında araştırmalar yaptı. Çalışmalarını İstanbul Üniversitesi’nde sürdürerek modern eğitim sisteminin yerleşmesinde öncülerinden oldu.

Cahide Sonku

CAHİDE SONKU

Şehir Tiyatroları’nda Muhsin Ertuğrul tarafından fark edilen Sonku, Türkiye’nin ilk köy filminde oynadı. Böylece Türkiye’nin ilk kadın yıldızı oldu. Oynadığı Fedakar Ana filminin yönetmeni rahatsızlanınca yönetmen koltuğuna oturdu ve Türk sinemasına ilk kadın yönetmen olarak imzasını attı…

Dilhan Ezer Eryurt

Prof. Dr. DİLHAN (EGE) EZER ERYURT

İstanbul Üniversitesi Matematik Bölümü’ndeki eğitiminin ardından yurt dışında eğitimini sürdüren Eryurt, 1961 yılında NASA’ya bağlı Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü’nde çalışmaya başlayan ilk Türk kadını oldu. Burada yaptığı çalışmalarla Güneş'in sanılanın aksine başlangıçta daha parlak olduğunu ve sıcaklığının yavaş yavaş azaldığını ortaya çıkardı…

Fatma Hikmet İşmen

FATMA HİKMET İŞMEN

Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü’nde okuyan İşmen, mezun olduktan sonra Türkiye’nin ilk kadın ziraat mühendisi olarak çalışma hayatına atıldı. 1956-58 yılları arasında Bitki Virüs Laboratuvar Şefi olarak çalıştığı Kanada’da doktorasını tamamladı ve keşfettiği yeni mantar varyantıyla adı literatüre geçti…

Füreya Koral

FÜREYA KORAL

Atatürk’ün silah arkadaşı Kılıç Ali ile evlendiği dönemde Koral, sofrasında Atatürk başta olmak üzere siyasileri, sanat dünyasını ve edebiyatçıları ağırladı. 1947’de verem tedavisi için gittiği İsviçre’de oyalanmak için başladığı seramiğin hayatının amacı olduğunu fark etti. 1951’de İstanbul’da açtığı sergiyle artık Türkiye’nin ilk kadın seramik sanatçısıydı…

Hatice Samiye Morkaya

HATİCE SAMİYE MORKAYA

Türkiye’nin ilk kadın otomobil yarışçısı Morkaya, aynı zamanda katıldığı otomobil yarışlarında şampiyon olan ilk kadın oldu. Otomobil yarışlarındaki öncülüğüyle Türk kadınlarına güç vermeye devam ediyor…

Halet Çambel

Prof. Dr. HALET ÇAMBEL

İlk kadın arkeolog ve olimpiyatlara katılan ilk kadın sporcu olan Çambel, 1936 yılında Atatürk’ün isteğiyle Yaz Olimpiyatları’nda eskrim dalında Türkiye’yi temsil etti. Arkeoloji eğitimine Paris Sorbonne Üniversitesi’nde başladı, İstanbul Üniversitesi’nden doktora derecesini aldı. Arkeoloji alanında önemli katkılar yaptı ve Türkiye’nin ilk açık hava müzesi olan Karatepe-Aslantaş Milli Parkı’nın kurulmasını sağladı…

Leman Tomsu

Prof. Dr. LEMAN (CEVAT) TOMSU

Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Şubesi’nden mezun olan ilk iki kız öğrenciden biri olan Tomsu, 1941 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Mimari Şubesi’nin ilk kadın asistanı olarak kabul edildi. Yurt dışında bilimsel araştırmalar yaptı ve yaşamı boyunca birçok önemli esere imza attı…

Hatice Nüzhet Gökdoğan

Prof. Dr. HATİCE NÜZHET GÖKDOĞAN

Erenköy Kız Lisesi’ni birincilikle tamamlayarak devlet bursuyla yurt dışına matematik-fizik eğitimine gönderilen Gökdoğan, 1934 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi Enstitüsü’ne doçent olarak atanan ilk Türk oldu. 1954 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanlığına seçilerek Türkiye’nin ilk kadın dekanı oldu.

Remzye Hisar

Prof. Dr. REMZİYE HİSAR

Darülfünun’da kimya bölümüne kayıt olan 3 kız öğrenciden biri olan Hisar, 1923 yılı sonlarında kimya eğitimi için Paris’e gitti. 1933 yılında Sorbonne Üniversitesi’nden doktora sahibi olan ilk Türk kadını oldu. 1955 yılında Türkiye’nin ilk kadın kimyageri Hisar, Fransa Hükümeti tarafından Officiel d’Academie nişanına layık görülen ilk Türk kadınıydı…

Sabiha Gökçen

SABİHA GÖKÇEN

Atatürk’ün manevi kızı Gökçen, 1935-1937 yıllarında ilk sivil havacılık okulu Türkkuşu’na ilk kız öğrenci olarak kaydoldu. Askeri pilot olarak mezun oldu ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu unvanını kazandı…

Sabiha Gürayman

SABİHA (RIFAT) GÜRAYMAN

Mühendis Mektebi’ndeki iki kız öğrenciden biri olarak üniversite eğitimi alan Gürayman, 1928 yılında Fenerbahçe Erkek Voleybol Takımı’ndaki ilk kadın sporcu oldu. 1929 yılında Fenerbahçe Erkek Voleybol Takımı şampiyon olduğunda takım kaptanı Sabiha Hanım’dı. 1945 ve 1953 yılları arasında Anıtkabir Kontrol Şefliği görevini üstlendi; bu, hayatının en önemli göreviydi.

Sabiha Ziya Bengütaş

SABİHA ZİYA BENGÜTAŞ

Sanayi-i Nefise Mektebi’nde heykel eğitimi alan ilk kız öğrenci olan Bengütaş, bölümünü birincilikle bitirerek Türkiye’nin ilk kadın heykeltıraşı oldu. Atatürk ve İnönü heykelleri dahil olmak üzere pek çok önemli simanın heykellerinde de onun imzası vardı.

Sabire Aydemir

SABİRE (DALYAN) AYDEMİR

Ankara’da açılan Yüksek Ziraat Enstitüsü Baytar Fakültesi’ne başvuran ilk kız öğrenciden biri olan Aydemir, mezuniyetinin ardından Bakteriyoloji Uzmanı olarak sektörde çalışan ilk kadın veteriner hekim oldu. Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesinin 50. yılında TBMM, Sabire Aydemir’e İlk Kadın Veteriner Ödülü verdi…

Selma Soysal

Prof. Dr. FATMA SELMA SOYSAL

İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde okuyan Soysal’ın, önemli matematikçiler Cahit Arf, Kerim Erim ve Ratip Berker’den aldığı derslerle kariyeri matematikçi olarak şekillendi. 1967 yılında profesör unvanını alarak ilk kadın matematik profesörü oldu…

Semiha Berksoy

SEMİHA BERKSOY

İlk sesli Türk filmi İstanbul Sokakları’nda rol alan Berksoy, ilk Türk operası Özsoy’da Ayşim başrolünü üstlendi ve ilk kadın opera sanatçısı olarak tanındı. 1972’de Devlet Opera ve Balesi’nden emekli olsa da ressamlığı hiç bırakmadı; sayısız eser üretti…

Süreyya Ağaoğlu

SÜREYYA AĞAOĞLU

Kadınların hukuk okumasına izin vermeyen okul yönetiminin kararını değiştirmesini sağlayan Ağaoğlu, 3 kız arkadaşıyla İstanbul Üniversitesi hukuk bölümüne kayıt oldu. 1928’de serbest avukatlık ruhsatını alarak Türkiye’nin ilk kadın avukatı oldu…

CUMHURİYETİMİZ

100 YAŞINDA

SOSYAL MEDYA